Προκόννησος

Νησί της Προποντίδας, στα ΒΔ της Κυζικηνής χερσονήσου και σε απόσταση 70 μιλίων από την Κωνσταντινούπολη. Oνομάζεται και νησί του Μαρμαρά. Έχει έκταση 120 τ. χλμ. Οι κάτοικοί του, πριν από την ανταλλαγή του πληθυσμού, έφταναν τις 100.000 και, ήταν όλοι Έλληνες, εκτός από ελάχιστους Τούρκους και Εβραίους. Μετά την ανταλλαγή του πληθυσμού, όλος σχεδόν ο ελληνικός πληθυσμός κατέφυγε στην Ελλάδα. Οι Έλληνες κάτοικοι του νησιού ήταν κυρίως ψαράδες και ναυτικοί. Η Π. είναι ορεινό και δασώδες νησί με μικρή καλλιεργήσιμη έκταση, κυρίως στα παράλια, όπου καλλιεργούνται ελιές και αμπέλια. Ο σημαντικότερος οικισμός του είναι η πόλη του Μαρμαρά, στη νοτιοδυτική παραλία. Άλλοι αξιόλογοι οικισμοί, ονομάζονταν παλαιότερα Κλαζάκι ή Κλαζακούπολη, Προάστειο, Αφθόνη και Παλάτια. Από αυτόν τον τελευταίο προέρχονται τα περίφημα λευκά μάρμαρα, με τα οποία κατασκευάστηκαν πολλά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη και την Κύζικο. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και πριν από αυτούς, οι κατάδικοι εξορίζονταν στα λατομεία της Π.